مقاله ادراک اجتماعی

مقدمه

ادراک اجتماعی از جمله شاخه روانشناسی اجتماعی میباشد که به آگاهی از رخدادها ، مردم ، اشیاء و موقعیتها را شامل می شود و مستلزم جستجو، به دست آوردن و پردازش اطلاعات است. واژه های اصلی در مفهوم ادراک اجتماعی عبارتند از انتخاب، سازماندهی و تعبیر و تفسیر ما  محیط خود را از طریق فرایندی فعال تجربه می کنیم. جنبه های مختلف محیط خود به گونه ای گزینشی توجه کرده، آنچه را که می بینیم بر حسب تجربه های گذشته خود ارزیابی می کنیم. چون اغلب نیازها و تجربه های ما با نیازها و تجربه های دیگران متفاوت است، پی بردن به اینکه ادراکهای ما از محیط و از یکدیگر نیز با دیگران متفاوت است. به ادراک شخص و تصورات اجتماعی میپردازیم. تا درک درست از محیط خود داشته باشیم و بیشتر با اجتماع خود اشنا باشیم.

ادراک اجتماعی

ادراک اجتماعی تنها یک پدیده روانی فیزیولوژیکی نیست بلکه یک پدیده روانی اجتماعی نیز هست نگرشها، پیش آوری ها فکر قالبی و ارزش های فردی  یا اجتماعی همه از عوامل تعیین کننده ادراک اجتماعی هستند. هر یک از افراد گروه اجتماعی با استفاده از اطلاعات که از چهار چوب مربع، تجربیات گذشته هنجار ها و ارزشها گروه به دست آورده است. شی اجتماعی و یا شخصی را در ارتباط با خود و در موقعیت خاص ادراک میکند. 1(ص188)                                                                        به عبارت دیگر ادراک اجتماعی پیس از ان که یک واکنش روانی فیزیولوژیک در برابر محرک های محیطی باشد یک «تعامل ادراکی» با محیط اجتماعی است. در این جنبه از ادراک نفوذ اجتماعی به عنوان یکی از متغیر های پاسخ پدیده ای نقش اساسی دارد؛ به عبارت دیگر وقتی از «ادراک اجتماعی» سخن میگویم منظور نقش نفوذ اجتماعی در ادراک محیط به طور کلی ادراک « ادراک اشیای اجتماعی» است. این مفهوم ادراک اشیا اجتماعی واقعی مخصوصاً فضای که در آن با اشیای و همسایگان ارتباط داریم، ادراک شخص دیگر« تصورات اجتماعی» که ما از یک فرد اینجا به توضیح از ادراک، تصورات، اشیای و محیط اجتماعی میپردازیم. 1(ص 188)

تعریف لغوی و اصطلاحی ادراک اجتماعی:ادراک اجتماعی از دو کلمه ترکیب گردیده است ادراک و اجتماعی، ادراک به معنی درک کردن،دریافتن،فهمیدن، و اجتماع به معنی جمع شدن، دور هم گرد آمدن میباشد. 2(صفحه60 و73 )

 تعریف اصطلاحی: ادراک اجتماعی فرایندی است که طی آن افراد سعی در شناخت و فهمیدن افراد دیگر دارند. زیرا دیگران نقش مهمی در زندگی ما بازی می­کنند.        5(http://.siop64.blogfa.com/post-1179.aspx)

ادراک اشیای اجتماعی:

منظور از ادراک « اشیای اجتماعی» نه تنها ادراک اشیای محیط به طور کلی است بلکه فردی که به تنهائی مشغول فعالیت است را نیز شامل این میشود که در این صورت باید به نحوی در ارتباط با همجنسان خود باشد و از قوانین که بر این روابط حاکمند پیروی کند. همچنین ممکن است فضای اجتماعی را نیز شامل گردد چگونگی ادراک چهره آدمی و به طور کلی ادراک اشخاص دیگر نیز مثالها ی از اشیای اجتماعی هستند. در عالم حیوانات هر یک از آنها بخشی از محیط زندگی خود را متعلق به خود می دانند چگونگی به چنگ آوردن و تعیین حدود و قلمرو شخصی را که بنابه محل و موقعیت از حیوانی دیگر تفاوت میکند دقیقاً مطالعه کرده اند؛ چگونگی حفظ و حراست از آن دفاع از خود در موارد هجوم حمله سایر حیوانات تشخیص و اعلام آن به سایر همجنسان خود نیز برسی شده است. 1(ص189)                                                             از ادراک اجتماعی فضا توسط انسان نیز چندین مشخصه بدست آمده است مثلاٌ در یک مکان عمومی برخی از رفتار افراد گروه حاکی از گرایش به دفاع از یک فضای شخصی است : فاصله میان دو نفر که در یک مکان در کنار هم قرار دارند به نوع روابط اجتماعی آنها بستگی دارد اگر اختلاف طبقاتی میان انها زیاد باشد این فاصله نیز زیاد است و اگر جز یک طبقه اجتماعی باشد نزدیک به هم می ایستد محل نشستن اشخاص نیز در اطراف یک میز از لحاظ بستگی به نظام روابطی دارد که میان انها بر قرار است واز لحاظ دیگر به وضعیت موجود و هدف گرد همائی بستگی دارد. شیوه های مختلف شبکه ارتباطی و مدت زمان انها نیز نشانه دیگری از ادراک اجتماعی است.1(ص189)                                                                                            به عبارت دیگر ادراک عبارت از شناخت مستقیمی که از اشیا یا وقایع کم یا بیش پیچیده در رابطه با یک میدان حسی برای ما حاصل میشود. پس ادراک با اشیا و اجتماع سر کار دارد. شناخت مستقیم با اشیا و اجتماع دارد. 3(ص199)

تصور اجتماعی:

به طورکلی هر گاه در غیاب یک شی یا یک واقعه اجتماعی تصوری داشته باشیم نسبت  به آنها تصور اجتماعی پیداکردیم به گفته بردند«ادراک واقعی از یک شی عبارت است از دسته بندی  ان در یک مقوله معین به کمک یک طرح ادراکی» بنابراین هرادراک اجتماعی است حاصل مقایسه مجموعی ای از اطلاعات واقعی با یک سلسله تصورات اجتماعی است چنین برداشتی از ادراک هم در مورد «اشیای غیر شخصی» وهم در باره «اشیای اجتماعی» معلومات پیدا میکند. 1(ص190)                                          لازم است توجه کنیم که  فهم ما از هر دو موضوع بستتگی دارد( ادراک و اجتماع) به شناخت ما نسبت به اهمیت آشکار درک موقیعیتی که انسان زندگی خود را در آن می گذراند در ادراک وحشی سوال این نیست که آن شناخت اهمیت دارد یا نه بلکه سوال این است که آیا این شناخت از خوشبخت بودن مهمتر است یانه. 4(ص25و26)            مسکوویسی (1961) در پژوهشی که در زمینه « تصورات اجتماعی مردم از تحلیل روانی» انجام داده است مجموعه نطرهای را درباره مفهوم «تصورات اجتماعی» ارائه داره است. او مجموعه ای از نگرشها و اطلاعات در باره یک شی اجتماعی را«تصورات اجتماعی» نامیده است که در تکوین رفتار ها و ایجاد رابطه اجتماعی نقش خاص دارد این تصورات اجتماعی فرایند از مفاهیم ذهنی و اندیشه ها به ادراک واقعی است که در چهار چوب شبکه ای از معنای در باره موضوع مورد نظر شکل میگیرد. بنابرین یک نظام شناختی است که از شناخت اشیای اجتماعی به وجود می آید معمولاٌ مطالعات پیراامون تصورات اجتماعی به وسیله پرسشنامه ها و مصاحبه های روانی اجتماعی صورت میگیرد دراین مطالعات آثار تتصورات اجتماعی را نه تنها در ادراک بلکه در رفتار های افراد گروها مورد نظر مشاهده میکند.

ادراک شخص:

 ادراک شخص بخشی از ادراک اجتماعی است نه تنها مطالعه تاثیر عوامل اجتماعی در ادراک شخصی از شخص یا از یک گروه و ادراک گروهی از گروه دیگر را در برمیگیرد بلکه شامل ادراک است که در برابر محرک خارجی اعم از حیوان یا انسان شکل میگیرد تا این اواخر بدن آدمی به عنوان محرک خارجی نقش بسیار محدودی در آزمایشهای روانشناسی تجربی ادراک حسی داشته زیرا یکی از ویژگی های کلاسیک روانشناسی ادراک بررسی خطاهای ادراکی وابسطه به ساحتمان فیزیکی محرک بوده وبه شدت به آزمودنی تحمیل شده است.                                                                       امروز یکی از ویژگی های مسلم روانشناسی  اجتماعی ادراک مطالعه تحریف ها فرافکنی ها یعنی واکنش خود انگیخته است که بیشتر به تفاوت های ذهنی و روانی یا اجتماعی آزمونها مربوط میشود تا موقعیت فزیکی محرک.          1(ص190)                            اگر نظر مولز (1958) را به عنوان راه حل بپردازیم شاید هر دو طرف قضیه را به هم ربط داده باشم به نظر او محرک ها هم درونی هستند و هم بیرونی و سازمان  ادراکی که به اساس این محرک ها شکل میگیرد در جریان تعامل ادراکی میان دو طرف ادراک اعم از آزمون یاشی یا گروه آنها که فعالیت آزمونی نقش اساسی دارند. شخص می پذیرد اعمال ورفتار خرد در رابطه به تعامل با ویژگی های اشیا و اشخاص تنظیم میشود ولی این ویژگیها را فرد ادراک کننده فراهم میکند.                                                به طور کل اگر به جای محرک خارجی منفغل شخص فغال را در نظر بگریم این شخص رمانی برای فرد ادراک کننده وجود واقعی پیدا می کند که رابطه ادراکی میان آن دو دو بر قرار گردد. ادراکش از ددیگری مستحق میشود از این طریق است که سو تفاهم ها و فراکنیها و گاه ادراک قالبی ظاهر می گردد. به هر حال مطالعه ادراک شخص به معنای رفعی کلمه وقتی که تشخیص تظاهرات مختلف رفتار ادراکی آزمونی اعم از لفظی و غیرلفظی مطرح باشد کار مشکل و پیچیده است مثلاٌ در ادراک چهره ادمی مطالعات ژینتیکی و پژوهشهای که در ادراک افراد بیمار انجام گرفته و خصوصیت میکانیزم های موئثر در این رفتار را نشان داده اند و نقش و قایع اجتماعی را در چگونگی شکل گیری ادراک محیط اجتماعی ثابت کرده اند مثلاً رفتار اطفال شیر خوار نشان می دهد که چگونه این اطفال جنگی زود جذب چهره ادمی می شوند مدت زمان تثبیت چشم کاهش ضربان قلب خنده و حرکات هیجانی دست و پا از جمله علائمی هستند که بر ادراک کودک در حدود سن 4 ماهگی از جهره آدمی دلالت دارند یعنی ادراک ها شنوائی بویایی و بینایی در بر خودر با چهره آدمی موجب ادراک میشوند و دیگر قادر به تمرکز ادراک بینائی بر جهره و تشخیص ان نیستند همچنین در تشخیص عکس چهره آدمی دچار همین شکل می گردد. پژوهشهای در این زمینه نشان داده است که این نوع نارسایها ادراکی غالباٌبه اختلاف بخش راست مغز بستگی دارد.           به نظر تاگیوری و تبرولو (1958) تفاوت موجود میان ادراک شخصی و ادراک شی در طبیعت فرایند تعامل میان فرد ادراک  کننده و شی ادراک شده است تحلیل این فرایند نشان میدهد که شخص که به شی در میدان دید آذمودنی قرار میگیرد در ادراک به گونه تعاملی محرکی فعال و مو ثراست در این فرایند های ادراکی میان دو طرف کمیت بسیاری از روابط برقرار میگردد. بدین معنی که طرفین یکدیگر را گم بیش درک میکند و قادر به جبران کم و کاستی های ار تباتی و درک معانی یکدیگر هستند می توانند یکدیگر را تهدید یا تنبیه کنند وبا حساسیتی متقابل به فعال سازی ادراکی یکدیگر بپردازند. 1(ص191

نتیجه گیری:

مقاله حاضر تحت عنوان ادراک اجتماعی بارتاب دهنده عناوین ادراک اشیای اجتماعی، تصور اجتماعی، ادراک شخص ترتیب کردیده. ادراک اجتماعی از جمله علوم اجتماعی میباشد که یکی از شاخه های روانشناسی اجتماعی است به مطالعه درک وتصور شخص از محیط و ماحول و اجتماع بحث میکند. ادراک اجتماعی یک فرایند است که طی ان افراد میتواند در شناخت و فهمیدن محیط و افراد دیگر چیزی بداند و از ان چیزی درک کند و تصوی از اشیای محیطی خود داشته باشد.  در قسمت ادراک اشیای اجتماعی گفتیم که تنها ادراک اشیای محیطی به طور کلی نیست بلکه فعالیت های فردی نیز شامل میشود. دراین جا باید به نحوی ارتباط به همجنسان خود باشد و دارای یک فضای اجتماعی است، در تصور اجتماعی گفتیم که هر گاه در غیاب یک واقعه اجتماعی تصوری داشته باشیم نسبت به انها ان را تصور اجتماعی گفته میتوانیم.پس هر ادراک اجتماعی است که حاصل مقایسه مجموعی ای از اطلاعات واقعی بایک سلسله تصورات اجتماعی است. ویا از مجموعه از نگرشها و اطلاعات در باره یک شی اجتماعی را تصورات میگویند در قسمت ادراک شخص گفتیم که به مطالعه تاثیر عوامل اجتماعی در ادراک شخصی از شخص یا از گروه و از ادراک گروهی از گروه دیگ را دربر میگیرد. خلاصه اینکه ادراک اجتماعی فرایند است که توسط ان میتوانیم در شناخت و فهمیدن و درک محیط و محول و افراد دیگر چیزی بدانیم.

منابع ماخذ

1.    ایروانی محمود، خداپناهی محمد کریم، روانشناسی احساس و ادراک،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهان، تهران، چاپ یازدهم،1386

2.    عمید حسن، فزهنگ فارسی عمید،انتشارات فرهنگ نما،تهران،1388،(ص60و73 )

3.    منصورمحمود، روان شناسی ژنتیک، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهان، تهران،چاپ10،1388 (ص299)

4.    وینج پیتر،آیده علم اجتماعی و پیوند ان بافلسفه،مترجم، سازمان مطالعه و تدوین سمت، تهران،چاپ دوم،1386 (ص25و26)

5.     http://www.siop64.blogfa.com/post-1179.aspx