بررسی نظریه کنترل اجتماعی جرم

 رشته حقوق جزا و جرم شناسی / قضا و ثارنوالی

برای دریافت مکمل آن به امیل ادرس در تماس شوید/[e-mail]

مقدمه

کنترل اجتماعی، به عنوان یک مفهوم، مسلماً از رابطه ا‌ی نزدیکش با مساله ا‌ی نظم اجتماعی نشات گرفته است. یکی از دغدغه‌ های مرکزی و مکرر دانشمندان اجتماعی این سوال است که افراد، گروه‌ ها و جوامع، چگونه زندگی با همدیگر را سازماندهی می‌کنند چگونه است که آن الگوها، قرارداد ها، رویه ‌ها، سنت ها و سازماند هی‌ های شکلی و نهاد ها، پدید می‌آیند، حفظ می‌شوند و بازتولید می‌گردند به عبارت دیگر، چگونه عاملان اجتماعی، هم به شکل نیت ‌مند و هم به شکل غیرنیت‌ مند، در یک سطح فردی و نیز در زمانی که در قالب یک گروه دست به کنش می ‌زنند، به همنوایی و تطابق با هنجارها و قواعد پرداخته و در نتیجه، جهان اجتماعی می‌توانند به عنوان امری نظم‌ یافته  و نه آشفته و پرهرج‌ ومرج  درک و فهم شود و سپس مرتبط با همین امر، هنگامی که عاملان از این نظم‌ یابی انحراف می ‌یابند، چه رخ می‌دهد به این ترتیب می‌توانیم دریابیم که مفهوم کنترل اجتماعی به صورت بالقوه، به شدت در فهم زندگی اجتماعی مفید است. در واقع، این مفید بودن بدان سبب است که این مفهوم بسیار مهم بوده و به لحاظ دغدغه ا‌ی دانشمندان اجتماعی چندان کانونی بوده که به صورت یک مفهوم «فازی» درآمده است. این مفهوم به شیوه ‌های بسیار متفاوت و در نسبت با زمینه‌ های بسیار متنوعی به کار برده شده، چنان‌که اغلب دشوار است که معنای آن را بتوان در قالب یک تعریف بیان کرد.      

در این بحث، به بحث و بررسی این خواهم پرداخت که از مفهوم کنترل اجتماعی چه معنایی مراد می‌شود، تا از این طریق بتوان درک کرد که چگونه و چرا این مفهوم از سوی نویسندگان مختلف به اشکال بسیار متفاوتی به کار برده شده است. و از این طریق نشان خواهم داد که چگونه تمرکز بر شیوه ا‌ی اعمال کنترل اجتماعی می‌تواند در فهم برخی از مهم ‌ترین جنبه های جامعه ا‌ی معاصر، یاری‌گر ما باشد. این رهیافت، بازتاب این باور من است که ایده‌ ها پیرامون کنترل اجتماعی با شیوه ‌هایی که از طریق آنها کنترل در عمل انجام می‌گیرد،

مونوگراف خاضر دارای سه فصل است. در فصل نحست کلیات و مفاهیم. در فصل دومی مبانی وزمینه های روشنگری و اجتماعی کنترل جرم خواهیم پرداخت. در فصل سوم و در فصل سوم انواع کنترل و ارزیابی نظریه کنترل جرم خواهیم پرداخت.

کلیات تحقیق

 الف-بیان مسئله

در جامعه که زندگی می کنیم انسان های به شیوه های مختلف زنذگی میکند تمام انسانها دارای خوی و خواص متختلف می باشند بعضی از انسانها همیشه در صدد برهم زدن نظم جامعه هستند و یا کاری را میکند که نظم اجتماع را برهم میزند که بشر برای نظم بیشر اجتماع قوانین را وضع نموده است. در هر جامعه که عدی دور هم جمع میشوند برای ادامه حیات در مقطعی چه به صورت قانونی وچه به صورت عیز قانونی در قالب عرف و عدات یکدیر را مقید به رعایت یک سلسله قواعد میکند هر شحص و یا فردی که خلاف قانون عمل نماید به اساس قانون مجرم شانخته شده و به اساس قانون مجازات میشود. بناٌ در چنین شرایطی باید جرم کنترل شود تا از انحرافات و بی نظمی در جامعه جلوگیری صورت گیرد در اینجا ما به به نظریه های می پردازیم که در رابطه به کنترل جرم نظریه های را ارائه نموده است. 

ب: سوالات تحقیق

1 -سوال اصلی: آیا اگر انسان ها کنترل نشود باعث بی نظمی در اجتماع میگردد؟

2 -سوال فرعی تحقیق

سوال فرعی: آیا میتوان جرم را قابل از وقع جلوگیری کرد؟

ج-هدف تحقیق:

 هدف اصلی:بررسی نظریه اجتماعی کنترل جرم از منظر جرم شناسی، بررسی زمینه های اجتماعی و روشنگری انواع کنترل اجتماعی جرم.

د-ضرورت واهمیت تحقیق:

بررسی نظریه کنترل اجتماعی جرم از نظر تیوری های مختلف در رابطه کنترل جرم و چگونگی کنترل جرم در اجتماع راه حل های کنترل جرم پیشنهادات و نطریات در رابطه به نظریه های کنترل جرم .                                  برای کنترل جرم نظریات مهم وجود دارد باید بررسی شود که کدام نظریات در کنترل جرم نقش های عمده دارد بهترین نظریه کدام نظریه کدام نظریه است چطور میتوانیم از این نظریات در کنترل جرم استفاده نمود.

ه-پیشینه تحقیق:

تراویس هیرشی (متولد ۱۵ آوریل ۱۹۵۵) یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان کنترل اجتماعی است، وی اقدامات ارزشمندی را در طول چند دهه‌ی گذشته در عرصه‌ی جرم‌شناسی به انجام رسانده است.                           او یک نظریه ‌پرداز کلاسیک است، و در طول حیات علمی خود، دو نمونه از نظریه‌ی کنترل را به وجود آورده است. نخستین روایت او از نظریه‌ی کنترل که در سال ۱۹۶۹ در کتاب علل بزهکاری ارائه شد، خاستگاه  نظریه‌ی کنترل بزهکاری مبتنی بر این فرض است که اعمال بزهکارانه زمانی اتفاق می‌افتد که پیوند یا اتصال فرد با جامعه ضعیف یا شکسته می‌شود. هیرشی معتقد بود که برای بزهکار شدن فرد نیازی به عوامل انگیزشی نیست؛ تنها عامل مورد نیاز، فقدان کنترل است که به فرد این آزادی را می‌دهد که فواید جرم را نسبت به هزینه‌های آن عمل بزهکارانه سبک ـ سنگین کند.                                                             فرضیه اصلی این نظریه ارضاء نشدنی بودن ماهیت انسان است. دیدگاه نظارت اجتماعی بر این عقیده است که افراد اصولاً دارای قابلیت بهنجار بودن یا نابهنجار بودن هستند. نکته اصلی این است که جامعه چه رفتاری با فرد داشته باشد.رفتار بهنجار و نابهنجار تنها در درون جامعه دارای معنی است و هر جامعه ای سعی می کند که هنجارهای خود را بر فرد تحمیل کند. (ممتاز، 1381) هیرشی که مهم ترین پایه گذار این نظریه است موضوع پیوند اجتماعی را مطرح می سازد. او براین اعتقاد است که کجرفتاری زمانی واقع می شود که پیوند میان فرد و جامعه ضعیف باشد یا گسسته شود.هیرشی معتقد است که چهار عنصر اصلی باعث پیوند فرد و جامعه می شوند    امیل دورکیم معتقد است که میزان محدود کج رفتاری برای جامعه مفید و کار ساز است.چرا که وجود کج رفتاران برای مشخص کردن رفتار مجاز ضروری است، یعنی وقتی جامعه دزدان و سایرین را از طریق مجازات های منفی رسمی و غیر رسمی بدنام و بی آبرو می کند، کاری بیش از تنبیه نیست.                                             بناء وجود کج رفتاری بدنام از یک سو، سندی است که شکست نظام کنترل اجتماعی را اعلام می کند، اما از سوی دیگرسعی در بازداشتن دیگران از انحراف داشته، تقویت هنجارها را موجب می شود.       
این مسئله بیشتر به سالهای 1950 که حکومت امریکا در جنگ سرد بر علیه شوروی احتیاج به همبستگی ملی برعلیه کمونیستها و تایید مردم داشت بهترین راه را برای متهم کردن عده ای از افراد معمولی و بعضی مسئولان دید قابل صدق است.                                                                                         
 1- حذف هنجارهایی که مستمرآ شکسته می شوند. به این وسیله این رفتارها دیگر کج رفتاری محسوب نخواهند شد          
2- از بین برن علل کج رفتاری، از طریق آسان تر کردن هم نوایی و رنج آورتر کردن تخلف. دیدگاه سی رایت میلز در مورد برخورد با مسایل اجتماعی          
سی رایت میمز معتقد است که باید در برخورد با مسائل اجتماعی بین "گرفتاریهای شخصی" و مشکلات عمومی فرق عمده ای قائل شد. گرفتاری های شخصی محدود و مشخص اند . اما مشکلات عمومی از حد فردی فراتر رفته، به ارزشهای اجتماعی ای که کلیه کلیه اعضای جامعه را تحت تاثیر قراردهند مربوط می شوند.   
میلز مثالهای دیگر را در خصوص اعمال و روش کلی و عمومی در مورد مسائلی چون بیکاری، و متلاشی شدن خانواده  ارائه میدهد. بطور مثال میگوید اگر دریک شهرصدهزارنفر بیکارباشد این مشکل شخصی و خصوصی است که میشود آنرا با خصوصیات فرد بررسی کرد. دیدگاه ویلیام رایان در مورد کنترل اجتماعی ویلیام رایان مفاهیم میلز را به صورت دیگری تعبیر کرده است، او صحبت از دیدگاه استثنایی در مقابل دیدگاه کلی می کند.                 در نظریه کنترل اجتماعی فرض اصلی در این نظریه آن است که هم چنانکه فروید گفته ، افراد به طور طبیعی تمایل به کجرفتاری دارند و اگر تحت کنترل قرار نگیرند ، چنین می‌کنند و کج رفتاری اشخاص بیش از آنکه ناشی از نیروهای محرک به سوی نابهنجاری باشد ، محصول عدم ممانعت است. نظریه کنترل اجتماعی ، کج رفتاری را نتیجه نبود نظارت اجتماعی می‌داند . به عبارت دیگر ، این نظریه اعتقاد دارد که کج رفتاری را نتیجه نبود نظارت اجتماعی می‌داند . به عبارت دیگر ، این نظریه اعتقاد دارد که  کج رفتاری اشخاص پیش از آنکه ناشی از نیروهای محرک به سوی نابهنجاری باشد َ، محصول عدم ممانعت است . هیرشی به عنوان مهمترین نظریه پرداز این مکتب ، موضوع پیوند اجتماعی را مطرح می‌سازد و معتقد است که کج رفتاری زمانی واقع می‌شود که پیوند میان فرد و جامعه ضعیف باشد هیرشی چهار جزء اصلی پیوند شخص با جامعه را که مانع کجرفتاری می‌شود را بیان کرده است که ـ تعهد   افراد در جامعه به منظور دستیابی به اهداف و کسب منزلت و حسن شهرت ، وقت و انرژی خود را صرف می‌کنند. ـ درگیری  بیشتر افراد در طول زندگی روزمره خود زمان و انرژی محدودی دارند . درگیری در امور زندگی روزمره به وقت زیادی نیاز دارد و خود باعث محدود شدن رفتار می‌شود. ـ هیرشی معتقد است که میزان اعتقاد افراد به هنجارهای اجتماعی و رعایت قوانین متفاوت است . هر چه اعتقادات افراد ضعیف‌تر باشد ، بیشتر احتمال دارد که هنجارشکنی کنند دورکهایم از نخستین کسانی بود که به ارتباط جرم با جامعه توجه کرد وی به « وجدان یا شعور جمعی» اشاره می کند و معتقد بودند هر عملی که وجدان جمعی را جریحه دار کند جرم نام دارد و جامعه به صورت مجازات به آن واکنش نشان می دهد. برای درک وجدان جمعی باید به محیط توجه کرد . به عقیدة دورکهایم نه تنها جرم پدیده ای غیر طبیعی نیست بلکه عامل سلامت اجتماع است و هر جامعه ای همواره دارای شمار معینی از منحرفان است و انحراف هم پدیده ای طبیعی تلقی می شود . ایشان جامعه بدون بزه و بزهکاری را جامعة غیر طبیعی می داند به این دلیل که مرزهای اخلاقی مبهمی وجود دارد که معلوم نیست کدام عمل مجاز است و کدام عمل تائید نشده و غیر مجاز، که با ارتکاب جرم و میزان واکنش نسبت به آن می توان به ماهیت آن پی برد و مردم هم از این به بعد می دانند که چه کاری را می توانند انجام دهند و چه کاری را نمی توانند.

و-فرضیه:

به نظر میرسد که اگر جرم کنترل نشود باعث انحرافات گردیده باعث بی نظمی اجتماع میگردد.

1 –افراد قبل از ان که جرم را مرتکب شود باید از ان جلو گیری صورت گیرد.

ز-روش های تحقیق:

روش تحقیق تحلیلی و توصیفی می باشد و روش جمع آوری مطالب کتابخانه ای می باشد. به دلیل که امکانات مالی و حمایوی وجود ندارد که تحقیق ساحوی انجام دهیم از تحقیقات که قبلا در سایر کشور ها انجام شده و همچان بحث های که در کتاب روی این موضوع بحث شده تحقیق خود را تکمیل مینمایم.

منابع

   اونا او راج نارایان، مبادی حقوق جزای افغانستان،کابل، پروژه تعلیمات حقوقی افغانستان،1391

2.      تدین، عباس،کنترل اجتماعی جرم و واکنش های اجتماعی، تهران،انتشارات دانشگاه تهران، 1381

3.      توماس برنارد جفری اسنیپس، جرم ولد، جرم شناسی نظری، مترحم علی شجاعی ، تهران، ناشرمرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی ،1380

4.      صلاحی،جاوید، جرم شناسی و بزه شناسی، تهران، ناشر میزان، سال 1389،

5.      قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان

6.       کسن، موریس،اصول جرم شناسی،میر روح الله، تهران ناشر انتشارات داد گستر، چاپ دوم ،1387

7.      محمد صالح ولیدی ، بایسته های حقوق جزای عمومی تهران، انتشارات خورشید،1382

8.      مک شین، ماری لین دی،نظریه های جرم شناسی، مترجم ملک محمدی،حمید رضا، تهران، ناشرمیزان،1391،

9.      ملویله،گینور، مورگان،گیت، نظریه های جرم، مترجم ملک محمدی، حمید رضا، تهران، ناشر میزان ،1391

10.  قناد، فاطمه، نظریه های جرم شناسی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی،1373

11.  گسن، ریموند، مقدمه ای بر جرم شناسی، ترجمه مهدی کی نیا، تهران، نشر مترجم، 1370

12. مظلومان، رضا؛ جرم شناسی کلیات، تهران، نشر دانشگاه تهران، 2536 شاهنشاهی

13.  موسوی مجاب، سید درید؛ جزوه جامعه شناسی کیفری، قم، مرکز نخصصی حقوق و قضای اسلامی،

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                        

مقدمه

کلیات تحقیق

الف-بیان مسئله

ب: سوالات تحقیق

ج-هدف تحقیق:

د-ضرورت واهمیت تحقیق:

ه-پیشینه تحقیق:

و-فرضیه:

ز-روش های تحقیق:

ج-ساختار تحقیق

فصل اول

مفاهیم و کلیات

مبحث اول مفاهیم

گفتار اول جرم

گفتار دوم: نظریه

نظریه های اولیه کنترل

گفتار سوم: جرم شناسی

گفتار چهارم نظریه کنترل اجتماعی

تعریف کنترل اجتماعی:

مبحث دوم دسته بندی نظریات جرم شناسی

گفتار اول:نظریه های کلان جرم شناسی

گفتار دوم: نظریه خرد جرم شناسی

گفتار سوم نظریه زیست شناختی

گفتار چهارم نظریه جامعه شناختی

الف مکتب سوسیالیت

ب مکتب محیط اجتماعی

ج مکتب جامعه شناختی دورکیم:

گفتار پنجم:نظریه روان شناختی

فصل دوم

مبانی و زمینه های اجتماعی و روشنگری نظریه کنترل اجتماعی جرم

مبحث اول مبانی نظریه کنترل اجتماعی جرم

گفتار اول نظریه کنترل اجتماعی هیرشی

گفتار دوم نظریه اجتماعی کنترل دورکیم:

گفتار سوم نظریه کنترل اجتماعی شخصیت محور

گفتار چهارم :نظریه قیود اجتماعی

شیوه ها و نمونه های خنثی سازی

نظریه عمومی جرم مربوط به گات فردسن و هیرشی(نظریه خودکنترلی)

مبحث دوم: زمینه های اجتماعی و روشنگری

گفتار اول میراث اجتماعی

1- کنترل اجتماعی

2- نظم و کنترل اجتماعی

مبحث دوم میراث روشنگری

فصل سوم

انواع کنترل اجتماعی و ارزیابی

مبحث اول انواع کنترل اجتماعی

گفتار اول کنترل رسمی

گفتار دوم کنترل اجتماعی غیر رسمی

مبحث دوم ارزیابی

گفتار اول نظریه کنترل اجتماعی

گفتار دوم ارزیابی نظریه کنترل اجتماعی دورکیم

گفتار سوم ارزیابی نظریه های کنترل اجتماعی شخصیت-محور

گفتار چهارم:نظریه مهار

گفتار پنجم ارزیابی نظریه های قیود اجتماعی

گفتار ششم ارزیابی فنون خنثی سازی اثر سایکس و ماتزا

نتیجه گیری

منابع